Oyunlaştırma ve Davranışsal Tasarım üzerine çalışmalarıyla bilinen ünlü yazar Yu-kai Chou kişisel web sitesinde oyunlaştırma tasarımlarını çeşitli boyutlarıyla ele alan 5 önemli kitabı tanıtan bir yazı kaleme aldı.
Yu-kai Chou oyunlaştırma dünyasının öncülerinden olan ve Octalysis yaklaşımının da yaratıcısı. Yazar yazısında, hedef kitlenin motivasyonlarını dikkate alan ve karşılayan bir oyun geliştirmenin karmaşık bir süreç olduğunu hatırlatırken, bu süreci anlamak için analizin önemli olduğunu söylüyor Chou neden ve nasıl karar aldığımıza odaklanan davranış bilimleri ve insan bilişi gibi alanlarda yapılan çalışmaların bu bağlamda önemli olduğunu vurguluyor. Chou oyun tasarımcılarının insan bilişinin işleyişi üzerine perspektifini genişletecek beş psikoloji kitabını tanıtıyor ve bu kitapların etkili oyun tasarımları yeteneğini artıracağını vurguluyor.
İşte o kitaplar…
1- Oyun Tasarımı Sanatı
Chou’nun yazısında ele aldığı ilk kitap Jesse Schell’in Oyun Tasarım Sanatı kitabı (Orjinal adı: The Art of Game Design: A Book of Lenses). Chou, Schell’in bu kitapta oyunun kendisiyle oyunun deneyimi arasında bir ayrım yaptığını ve kitapta esas olarak buna odaklandığını belirtiyor. Schell iyi oyun tasarımının farklı perspektifleri değerlendirmenin bir ürünü olabileceğini kaydederken, burada her bir perspektifin farklı beceri setleri olarak düşünebileceğini ifade ediyor. Schell bu kitapta animasyon gibi ilk elden akla gelenlerin yanında antropoloji, mimari gibi ilk elden akla gelmeyen önemli perspektifleri de kitapta ele alıyor.
Chou’ya göre hem kendileri için başarı hem de oyuncular için iyi deneyimler yaratmaya odaklı iddialı oyun yaratıcıları mutlaka kitapta yer verilen 100 farklı perspektifi okumalı.
2- Bağlanmış: Alışkanlık Yaratan Ürünler Nasıl Oluşturulur?
Önerilen bir diğer kitap ise Nir Eyal tarafından kaleme alınan ‘Bağlanmış: Alışkanlık Yaratan Ürünler Nasıl Oluşturulur?’ adlı kitap (Orjinal adı: Hooked: How to Build Habit-Forming Products).
Chou, Eyal’ın bu kitapta bazı ürünlerin diğerlerine göre neden daha çekici olduğu sorusunu ortaya attığını söylüyor. Eyal’a göre içinde Twitter, Instagram gibi ürünler de olmak üzere bunun nedeni bu ürünlerin müşteri alışkanlıklarını biçimlendirmesi ve beslemesi.
Chou, Eyal’ın kitabında alışkanlıkların şu dört adımlık bir süreçte şekillendiğini söylediğini kaydediyor:
I-Tetikleyici
II- Eylem
III-Ödül
IV-Yatırım
Chou oyun yaratıcılarının oyuncular için en çok talep edilen ve anlamlı, içsel ve dışsal ödülleri net bir şekilde tanımlamalarını gerektiğini belirtiyor. Yazara göre, oyuncuların zaman, para ve çabalarını, yaşam tarzı alışkanlıklarının bir parçası haline getiren tecrübelere yatırma olasılıkları daha yüksektir.
3- Hızlı ve Yavaş Düşünme
Yu-kai Chou’nun önerdiği bir diğer kitap ise Daniel Kahneman’ın Hızlı ve Yavaş Düşünme (Orjinal adı: Thinking Fast and Slow) adını taşıyan kitabı.
Chou sürükleyici oyunların oyuncuların stratejik düşünmeye angaje olması gerektirdiğini belirtiyor. Bu nedenle, oyun yapısını tasarlarken insanın doğal bilişsel süreçlerinin nasıl çalıştığını anlamak önemli. Yazara göre bu, oyuncuların amaçlarını gerçekleştirmek için yapabilecekleri farklı seçenekleri haritalandırırken yardımcı olur.
Chou çoğu zaman, insanların en mantıklı kararları almaya yönlendiklerini varsaydığımızı kaydediyor. Fakat genelde kararları çok kısa zaman diliminde almak zorundayız ve bu durum, akıllı bir karar vermek için gereken tüm bilgileri değerlendirme kabiliyetimizi etkiliyor. Bu nedenle genelde sezgilerimize ya da kısa yollara yönleniyoruz. İşte yazar Daniel Kahneman bu kitabında bunları, hızlı düşünme sistemleri olarak tanımlıyor. Kitabında bu süreçleri daha sezgisel ve duygusal şeklinde değerlendiren Kahneman, diğer taraftan en doğru cevapların elde edilebileceği, düşünülmüş, yavaş ve mantıklı sistemleri araştırıyor.
4- Ödüller Tarafından Cezalandırıldı
Chou’nun önerdiği bir diğer kitap ‘Ödüller tarafından cezalandırıldı’ (Orjinal adı: Punished by Rewards) ismini taşıyor. Kitabın yazarı Alfie Kohn.
Chou oyunlaştırmanın en temel formunun oyuncuların puanlarla, rozetlerle ve liderlik tablolarıyla ödüllendirilmesi olduğunu hatırlatıyor. Bireylerin daha yüksek puanlar kazanmak için doğal olarak motive olacağının varsayıldığını belirtiyor.
Ama önerilen kitapta yazar Kohn, harf notları, altın yıldızlar ve cezalar gibi çokça kullanılan dışsal ödüllendirmelerin etkinliğini tartışıyor. Kohn’a göre bunlar gibi pozitif ve negatif özendiriciler yapılması gereken işin özünü baltalıyor. Kohn sadece bunlara güvenmek yerine, katılımı artırmak için içeriğin ve sunumun iyileştirilmesinin çok daha etkili olduğunu vurguluyor.
Kohn bu nedenlerle kitabında doğrusal bir ödül sistematiği yerine, daha kapsamlı ve çok yönlü bir çerçeveyle katılımcıları istenen eylem biçimlerine sokmaya ve içinde sürüklemeye özendirmeyi öneriyor.
5- Dürtü: Bizi Neyin Motive Ettiği Hakkında Şaşırtıcı Gerçek
Chou’nun yazısında önerdiği son kitap ise Daniel H. Pink’in ‘Dürtü: Bizi Neyin Motive Ettiği Hakkında Şaşırtıcı Gerçek’ (Orjinal adı: Drive: The Surprising Truth About What Motivates Us) adlı kitabı.
Kitap dışsal ve sayılabilir ödüllendirme sistemlerinin motivasyon değerini sorunsallaştırıyor. Yazar Pink kitapta havuç ve sopa ile istenen davranışların üstesinden gelmenin varsayımının aşırı basit olduğu yönündeki değerlendirmesinin peşinden gidiyor.
Pink tıpkı Kohn gibi, para gibi dışsal ödüllerin sadece mekanik görevleri tamamlamada etkili olduğunu gösteren çeşitli çalışmaları ele alıyor. Yazar bu dışsal ödüllerin sorun çözme ve daha fazla yaratıcılığın gerekli olduğu durumlarda düşük performansla sonuçlandığını kaydediyor.
Pink kitabında, şirketlerin odağına yüksek kar sağlamayı aldığında ve genel amaçlarından uzaklaştığında çalışanlar arasında performans kalitesinde bir düşüş olduğunu görmenin oldukça yaygın olduğunu belirtiyor.
Pinki kitabında şu üç önemli dürtüyü ele alıyor:
I- Özerklik: Öz-yönelimli olma arzusu
II- Ustalık: Yetkin, yaratıcı ve yetenekli olma ve ortalama seviyenin ötesinde olma arzusu
III- Amaç: Dünyanın geri kalanını iyileştirirken hayatımızı iyileştirme arzusu
Psikoloji kitaplarından oyunlaştırma tasarımına
Chou genelde oyun tasarımının teknik bir konu olarak düşünüldüğünü, bu nedenle oyun oynarken motivasyonun kolayca gözden kaçabildiğini kaydediyor. Yazar belirli davranışları ve neyin neden motive ettiğinin psikolojik yönlerini anlamanın etkili öğrenme deneyimleri yaratmak için önemli olduğunu ifade ediyor. Chou, önerdiği kitapların içerdiği bilgilerin, bu amaç için mükemmel bir başlangıç olduğunu kaydediyor.
Yu-kai Chou, 5 Psychology Books That Contextualize Gamification Design. http://yukaichou.com/gamification-study/5-psychology-books-that-contextualize-gamification-design/ adresinden erişilmiştir.